కంప్యూటర్ నిఘంటువు
కూర్పరి: ప్రవీణ్ యిళ్ల
ప్రచురణ: కినిగె
ఈ సమీక్ష రాయడానికి నా అర్హతలు ముందు చెబుతాను. నేను 1968 లో “కంప్యూటర్లు” అనే పుస్తకం రాస్తే దానిని తెలుగు భాషా పత్రిక వారు మూడేళ్ల పాటు ధారావాహికగా ప్రచురించేరు. మొదటి అయిదు అధ్యాయాలు నల్లేరు మీద బండిలా సాగేయి. ద్వియాంశ, అష్టాంశ, షోడశాంశ, ద్వింకము (బిట్), పుంజీ (నిబుల్), అష్టాంకము (బైట్), క్రమణిక (ప్రోగ్రాం), మొదలైన కొత్త మాటలతో ప్రయోగాలు చేసి చూశాను. కాని హార్డ్‌వేర్, సాఫ్ట్‌వేర్, ఆపరేటింగ్ సిస్టం, ఇన్‌పుట్, ఔట్‌పుట్, మొదలైన మాటలు కొరకరాని కొయ్యలై కూర్చున్నాయి. నలభై ఐదు ఏళ్ల తరువాత మళ్లా ఆ పాత పుస్తకాన్ని తిరగ రాయాలనే కోరిక పుట్టింది. అప్పుడు తేలికగా చేసిన పని ఇప్పుడు పదింతలు కష్టంగా అనిపించి, ప్రవీణ్ కూర్చిన నిఘంటువు గురించి కినిగెలో చూసి, ఆ ప్రతి సహాయపడుతుందేమోనని చదవడం మొదలు పెట్టేను. ఇక్కడ టూకీగా నా అభిప్రాయం రాస్తున్నాను.

వంట మాట దేవుడెరుగు; నాకు కప్పు కాఫీ కాచుకోవడం కూడ చేతకాదు. నా శ్రీమతి వంట అద్భుతంగా వండుతుంది. అయినా అప్పుడప్పుడు ఒక్క రవ ఉప్పు తక్కువవడమో, పులుపు ఎక్కువవడమో జరుగుతుంది. నోరు మూసుకుని తినకుండా రుచులు ఎన్నుతాను. అప్పుడప్పుడు విధి లేక నా వంట నేను వండుకోవలసిన పరిస్థితిలో నా వంట ఎప్పుడూ బాగానే ఉంటుంది. ఇదే విధంగా ఎవరి పుస్తకం వారికి బాగుంటుంది; ఇతరుల పుస్తకాలు చదివినప్పుడు అన్నీ తప్పులే కనిపిస్తాయి. నేను విద్యార్ధి దశలో ఉన్నప్పుడు ఒక పాఠం నేర్చుకున్నాను. మనం రాసిన వస్తువుని సునిశితంగా విమర్శ చేసేవాడే మన హితవు కోరేవాడు; ప్రియోపదేశాలు శుష్క వచనాలు.

ఈ నిఘంటువు గురించి. ఈ ప్రయత్నం బాగుంది. కంప్యూటర్ పరిభాషలో ఇది ఒక “బీటా,” అంటే ఇది ఇంకా పూర్తిగా వికసించని పువ్వు. వినియోగదారులు దీనిని విరివిగా వాడి నిగ్గు తేల్చాలి. ఒక సమీక్షకుడు ఒక అభిప్రాయం చెబితే సరిపోదు. అంటే కంప్యూటర్ల గురించి తెలుగులో రాసే వాళ్లకి ఈ నిఘంటువు ఉపయోగపడుతోందా లేదా అన్నది తేల్చవలసిన విషయం. మన దేశంలో తెలుగులో రాసే వాళ్లే బహు తక్కువ. సైన్సు గురించి రాసే వాళ్లు ఇంకా తక్కువ. ఔత్సాహికులు తప్ప కంప్యూటర్ల గురించి తెలుగులో రాసినా చదివే వారు లేరు. కనుక ఈ నిఘంటువులో కొత్త పదజాలం ఎంతవరకు ప్రజాదరణ పొందుతుందో నాకు తెలియదు.

ఈ నిఘంటువులో నాకు నచ్చిన/నచ్చని అంశాలు: ఒకటి, ప్రతి ఇంగ్లీషు మాటకి అర్థం ఇచ్చి ఊరుకోకుండా ఆ మాటని ఒక వాక్యంలో వాడి చూపించడం. ఇది బాగానే ఉంది కాని, ఆ వాక్యంలో – ఈ నిఘంటువులో తప్ప మరెక్కడా దొరకని – కొత్త మాటలని జొప్పించడంతో ఉదాహరణ కోసం వాడిన ఆ వాక్యం నిష్‌ప్రయోజనం అయిపోయింది. “లేదు, టోటల్ ఇమ్మర్షన్” కోసం ఆ పని చేసేం అని రచయిత అభిప్రాయ పడవచ్చు. తరగతిలో కూర్చున్నప్పుడు “పూర్తిగా ములగడం” అనే పని చేయడంలో ఉద్దేశం వేరు. నిఘంటువుని సంప్రదించేవాడు ఒక మాట అర్థం ఏమిటి, ఆ మాటని ఎలా వాడాలి అని చూస్తాడే తప్ప భాష మాట్లాడాలనే ఉద్దేశంతో కాదు. రెండు, ఇది కంప్యూటర్ నిఘంటువు అయినప్పుడు ఇందులో కంప్యూటర్లతో ఏ మాత్రం సంబంధం లేని మాటలు (ఉదా. డిస్కో నృత్యాలు, పాశ్చాత్య సంగీతం గురించిన మాటలు, వగైరా) అనవసరం. “లేదు, మాకు ఫలానా సందర్భంలో అవసరం అనిపించింది” అని కూర్పరి అనుకున్న పక్షంలో ఆ సందర్భం ఏమిటో ఉదాహరణలలో వివరించి ఉండవలసింది. మూడు, నిఘంటువు అన్నప్పుడు ఆరోపాలు ఏ భాషాభాగాలో చెప్పి ఉండవలసింది. పదార్థ దర్పణానికి, నిఘంటువుకి తేడా ఉంది కదా. నాలుగు, పుస్తకం చివరలో తెలుగు పదాల సూచి ఉంది. ఇది చాల ఉపయోగపడుతుందని నా అభిప్రాయం. కాని “ఖతి” అనే మాట ఈ సూచిలో చెప్పిన పేజీలో కనిపించలేదు. ఐదు, అక్కడక్కడ తప్పులు దొర్లాయి; కొన్ని అచ్చు తప్పులు, కొన్ని కూర్పరి చేసిన తప్పులు. ఉదాహరణకి darkwave అన్న మాటకి అర్థం “డార్క్‌వేవ్” అని తెలుగు లిపిలో ఉంది. పైపెచ్చు ఈ మాటకీ, కంప్యూటర్లకీ ఉన్న సంబంధం ఏమిటో అర్థం కాలేదు. ఆరు, కొత్త మాటలు తయారు చేసినప్పుడు అవి ఏ తర్కాన్ని అనుసరించి తయారు చేసేరో చెప్పి ఉంటే బాగుండేది. ఉదాహరణకి “ఖతి” అంటే ఏమిటో, ఎలా వచ్చిందో నాకు ఇప్పటికీ అర్థం కాలేదు.

ఇవేవీ క్షమించరాని తప్పులు కావు. నిఘటు నిర్మాణం కష్టతరం. అనుభవం ఉండాలి. ఓర్పు ఉండాలి. ఇతరులు రాసిన రాతలతోటీ, చేసిన ప్రయోగాల తోటీ పరిచయం ఉండాలి. కాని ఎవ్వరో ఒకరు ప్రయత్నం చెయ్యక పోతే ఎలా? అందుకని ఈ ప్రయత్నాన్ని మెచ్చుకుంటున్నాను. నాకు చేతనయినంత మేరకి ఇందులో దొరికిన కొన్ని కొత్త మాటలని వాడి చూస్తాను. ఈ ప్రయోగం పలుకుతుందో లేదో ప్రజలే నిర్ణయించాలి. పుస్తకం తయారీ బాగుంది. చదవడానికి తేలికగా ఉంది. ఇలాంటి ప్రయత్నాలని మనమే ప్రోత్సహించాలి.
- వేమూరి వేంకటేశ్వరరావు